+0
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
+0
آذربایجان میللی حركاتی(21 آذر 1324 -68 ایل اؤنجه) اؤزَ رك بیر دئولت اولاراق فعالیته باشلامئشدئ سونرا باغئمسئز دئولتجی لیین بلیرلمیشدی. بو دئولت بیرتاخئم ایشلری گرجكلندیرمیشدی: تبریز دئولت یونیورسیته نین آچئلماسی- كیتابخانالارئن آچئلماسئ- میلی تئاتر قورلماسئ- بیر چوخ اوخول آچئلماسئ-یوللار دوزلتمك و چوخلو باشقا اؤنملی ایشلر. آمركا حقوقجوسو(اولیام دوگلاس) گونئی آذربایجانا گلمیش و گؤرولموش ایشلری بؤیله راپورت ائتمیشدیر:
1-آذربایجان میللی حكومتی توپراق رفورمونو گرجكلشتیرمیش،
2-حكومت بؤیوك بانك لارئ میللی لشتیردی.
3-دئلت مامورلارئن رشوه آلماسئن انگلله مسینه جدی یاسا قبول ائلتدی.
4-كندلرده حیزمت وئرن سیار خسته خانالار قورولدو.
5-اؤنملی حاصئللارئن قیمتی جدی بیچیمده كنترل اولونوردو و ساخلانماسئنا آغئر جزا وئریلیردی.
6-گونئی آذربایجان میللی اوردوسو قورولدو.
بو ایشلرین بیر ایلده دوغرولاشماسئنئ اوچ كاتاگوریه بؤله بیلریز:
1-سیاسی،
2-مدرن،
3-سوسیال-اقتصادی رئفورمالار.
دئولت 1325 ایلینده آذربایجانئن رسمی دیلین تورك دیلی اعلان ائتمیشدی. چوخلو اوخوللاردا تورك دیلی اؤیرتمیه باشلامئشدی اؤیله كی باشارئ بیر شكیلده قاباقا آپارئلئردئ. هابئله تبریز یونیورسیته سینده تورك دیلی ایشلنمسی باشارئلی اولموشدو. بو فعالیتلری جانلادان چوخلو یازارلار،شاعیرلر : سلیمان رستم، عوض صادئق، ممد رحیم،بولوت قاراچورلو، غلام ممدلی، اسرافئل نظرلی و باشقالارئ اولموشدو.
آنا دیلده باسئن لار :|«آذربایجان، فریاد، آزات میللت، غلبه، ینی شرق،معاریف،وطن یولوندا،دموكرات». ایدی.
بو آنلاشماقدان بیر ایل سونرا ایران-فارس حكومتی آذربایجانئن میللی حكومتین مغلوب ائدیب و آذربایجتنئ ایشغال ائتمیشدی. بونون آردئندان آذربایجان توركلری یا اؤلدورولموش یادا سورگونه گؤندریلمیشدی.
سید جعفر پیشوری بو دئولتین قوروجوسو 1326 ایلینده یئولاه شهرینین یاخئنلئقئندا ترافیك قضاسئندا معمالی شكیلده هلاك اولموشدو. حكومتئن باش ساووجئسئ فیریدون ابراهیمی تبریزده اعدام ائدیلمیشدی ،ائیتیم رئیسی محمد برییا 22 ایل حبس ائدیلمیشدی. میللی حكومتین باشقا قوروجولارئ یا حبس ائدیلمیشدیر یادا سورگونه گؤندریلمیشدی.
آذربایجان میللی حكومتینین عؤمرو اوزون اولماسادا بو حكومتین قورولماسئ و فعالیتی سونراكی میللی آزاتلئق حركاتئنا جدی ائتگی اولموشدور. دونیا باغئمسئز قورولان حركاتلاردان اساس فیكیرلردن بیری سید جعفر پیشوری اؤنجوللویو ایله قورولموش آذربایجان میللی حكومتی دیر.
آلله او دئولتین قوروجوسونا و بوتون وطن سئور اینسانلارئنا غنی غنی رحمت ایله سین. 
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
یــــــــــابانجـی سؤزلره اؤنه ریلینن سؤزجوك لر:
|
aberasyon |
sapınç |
aberration |
|
ablatif |
çıkma durumu |
ablatif |
|
abone |
1) sürdürümcü 2) sürdürüm |
abonné |
|
absorbe |
1) emme 2) soğurma |
absorbé |
|
abstre |
soyut |
abstrait |
|
absürt |
saçma, usdışı |
absurde |
|
adaptasyon |
uyarlama |
adaptation |
|
adapte |
uyarlanmış |
adapté |
|
adaptör |
uyarlaç |
adapteur |
|
adenit |
akkan yangısı |
adénite |
|
adres |
bulunak |
adresse |
|
aerometre |
havaölçer |
aéromètre / η αερομετρία |
|
afazi |
söz yitimi |
aphasie / η αφασία |
|
aferist |
vurguncu, çıkarcı |
affairiste |
|
afiş |
ası |
affiche |
|
afişe |
açıklamak, açığa vurmak |
affiché |
|
afoni |
ses yitimi |
aphonie / η αφωνία |
|
aforizma |
özlüsöz, özsöz, özdeyiş |
aphonie / ο αφορισμός |
|
aglütinasyon |
kümeleşim |
agglutination |
|
agnosi |
tanısızlık |
agnosie / η αγνωσία |
|
agnostik |
bilinemezci |
agnostique ο/η/το αγνωστικ-/ός/ή/όν |
|
agorafobi |
alan korkusu |
agoraphobie / η αγοραφοβία |
|
agrafi |
yazma yitimi |
agraphie / η αγραφία |
|
agrandisman |
büyültme |
agrandissement |
|
ajan |
1) görevli, aracı 2) gizli görevli, gizmen |
agent |
|
ajanda * |
andaç |
agenda |
|
ajur |
delikli işleme, gözenek |
ajour |
|
akont |
öndelik |
àcompte |
|
akort |
(çalgı için) düzen |
accord |
|
akromatopsi |
renkkörlüğü |
achromatopsie / η αχρωματοψία |
|
akrostiş |
adlama |
acrostiche / η ακροστοιχεία |
|
aks |
dingil |
axe |
|
aksan |
vurgu, söyleyiş |
accent |
|
akselerasyon |
ivme |
accélération |
|
akselerograf |
ivmeyazar |
accélérographe |
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
2- قاراقوش تلسدییندن دیمدییندن قارا تیكان كولونا گئچر.
3-سورودن آیری دوشن قویونو قورت دیدر.
4- آتاسئ آلچا یین اوغولون دیشلری قاماشار.
5-آغاجئ ایچیندن قورت یییر.
6- یمیشین یاخشئ سئن آیئ یییر.
7-آللاه شنبه نی جوهوده ده قیسمت ائیله مسین.
8-اؤلن یوخ گورونادا سیچـَـسن.
9-ایت هوره ر كروان گئچر.
10-ایلان هارادا اَیری گئدسه اؤز یوواسئنا دوز گئدر.
11- باغدا اریك واریدی سلام علیك واریدی، باغدان اریك قورتولدو سلام علیك قورتولدو.
12- كؤنلو بالئغ ایستیه نین گؤتو بوزدا اوتورار.
13-بوردا منم بغداد دا كور خلیفه.
14-نوح دییر پیغمبر دئمیر. (توركیه...)
15-چؤریی وئر چؤركچی یه بیرینده ایضافه.
16- پیشی یه دئدیلر پوخون درمان دی ،سئچدی اوستون باسدئردی.
17- تانری داغئنا باخار، قار وئرر.
18- جهننمه گئدن اؤزونه یولداش آختارار.
19- یئكه باشئن یكه بلاسی اولار.
20- خانئم سئندئران قابئن سسی چئخماز.
21- خان یورغانی میتیل اولماز.(شهریار)
22- دانئشماق گوموشده ن اولسا دانئشماماق قئزئلدان دئر.(اینتظار)
23- ننه م منه كور دئییب، هر گلنی وور دئییب.
24- دوز یول گه ده ن ، یورولماز.
25- ساخلا سامانی ، گلر زامانی.
26- سؤز سؤز گتیره ر،آرشئن بئزی.
27- شرطی شوخومدا كس.
28- قانی قانیله یومازلار.
29- قوناق ائو ییه سی نین دوه سی دیر.
30- قئز ائوینده تویدور اوغلان ائوینده خبر یوخدور.
31- قئش چئخار اوزو قارالئق كوموره قالار.
32- قوتور كچی سر چشمه نی بینمز.
33- كورآللاهدان نه ایستر ، ایكی گوز بیری ایری بیری دوز.
34- گل یاپیشما گؤجؤن چاتمایان داشا* گؤتؤره بیلمزسن زورا دؤشرسن.(عاشیق علعسگر)
35- گولمه قونشویا، گلر باشئنا.
36-ایتین دیلین ییه سی بیلر.
37- مال گئدر بیریانا ایمان گئدر مین یانا.
38- موردار اسكی اود دوتماز(مال پوخون ائلدئرئم وورماز).
39- ناشی زورنانی یوغون باشئندان چالار.
40- قئزئلئ جئندا آراسئندا گیزللر.
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
1- *گین : شرمـــگین (توركجه: دوزگون ؛ اؤزگون؛....)
2- *وار: بنده وار (توركجه : وار اولماق معناسئندادئر)
3- *لاخ: سنگلاخ (توركجه ده "آق" : اوتاق ؛ اوجاق ،اوتلاق ،.....)
4- *چی : دكانچی
5- *مند : هوشمند (توركجه ده ایشلنیلن اینگیلیزجه "من،man" كیشی آنلامئندا : دانئشمان ، سؤزمن ، گولمن ،.....)
6- * سان : دیوسان (توركجه ده اَك ساییلمئر آنجاق "سانماق" كؤكوندن اولاراق خیطاب اولونور یادا "سان" آدئل ساییلا بیلیر.)
7- * سار : شاخسار (توركجه "سارماق" قاپساماق آنلامئندادئر دولاییسی ایله چوخلوق قاورامئن یتیریرسه توركجه ساییلا بیلیر
بو توركجه ده اَك دئیل دیر)
8- *كده:دانشكده (توركجه " كند" ائو ، یئر آنلامئندادئر « كدِ---كندی» ، توركجه ده اَك ساییلئر: باشكند ،.....)
9- *گان: گروگان (توركجه اَك دیر ، باخ1 )
بؤیله اینجــَــلمه فارس سؤزلویو یازانلارا چوخ چتین دیر چونكو اونلار توركجه دیل بیگی سیندن هئچ نه بیلمیللر.
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
1-عربجه كؤكنلی سؤزجوك لر:
عربجه سؤزلر عربی اؤلكه لرین اوزره سینده اولانلارئن دیلینه قاتئلمئشدئر. بو سؤزلر ایلك دینسل اولاراق سونرا گئنل شكیلده دیلی قومارلاییب اونو ائتكیلمیشدیر. ایندی ایسه بوتون باغئمسئز اؤلكه لرده اؤز دیللرینی فیلتردن گئچیردیللر.
2-قونشو اؤلكه لردن گئچن سؤزلر:
بیربیری ایله یان یانا اولان اؤلكه لر بیربیرین دن ائتكی لنمیشلر. عربجه ده بیله یانئندا كی اؤلكه لردن ائتگیلنمیشدیر.
بیلیمسل آچی سئندا باخاراق بو ایش سئرادان گؤرسنیلیر. نیه كی علم باتئ دا یین ایره لنمسی ایله قوللانان اؤلكه لری قولایجا ائتگی لییب.
ت.د.ك اؤرگوت دن یابانجئ سؤزلره توركجه سؤزجوق لر اؤنریلمیشدیر آنجاق آشاغئ دا آییرئنتئ لارئ ایله یازمئشئم .
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
-لیق : كؤمورلوك ، گؤزلوك (* بیر شئ ین كی اولان)
1- لی : تبریزلی
2- سیز : پاراسئز ، سوسوز (*... اولمایان)
3- جی : یولجی (......ایشینی گؤره ن)
4- جه : توركجه
5- داش : وطن داش ، چاغداش ، دوغتاش (.....بیر)
6- اونجو : ایكینجی
7- سئ : دلیسوو ، آجئمسئ ، قئزسوو (.....كیمی)
8- جیل : اؤنجول ؛ قاباقجیل
9- شین : قاراشین
10- سال : ایچسل ؛ قوتسال
11- ایت : یاشئت ، قارشئت ، ائشیت (......اینده اولان)
12- جاغئز : جوجوك جاغئز
13- جئق : آزئجئق
14- تئ : خئرئلتئ
15- لو : یاغلاو ، ایشلو (؟؟؟؟)
16- متیل : قارامتیل (.......چالان)
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك
+0
جه : دوشونجه ؛ تاپماجا ؛ گولمه جه
آق: یاتاق ؛یوواق ؛ دوراق ، اَرَك
گه : بؤلگه ؛ سوپورگه ؛ بیلگه
قان ؛چالئشقان ؛ آلئشقان ؛ اویناغان
گی: ائتگی؛ سئوگی ؛ آسقی ؛ دویغو
گون: یورقون ؛ وورغون ؛ جوشغون ؛ دئیینگن
ائ : اؤلو ؛ دوغو ؛ چاتئ ؛ تانئ
ایك : كسیك ؛ آچیق ؛ سویوق ؛ اینجیك
ایم : اؤلوم ؛ اؤلچوم ؛ ووروم ؛ اویوم
این : اَكین ؛ ییغین ؛ دوزَ ن
اینج : سئوینج ؛ گولونج ؛ ایرَ نج
اینتی :یاغئنتئ ؛تؤكونتو ؛ سئخئنتئ
اوش : ووروش ؛ اوتوروش ؛ یورویوش
ایت : یاخئت ؛ اؤلچوت ؛ قالئت
تئ : قئزارتی ؛ بلیرتی ؛ چئغئرتئ
ایجك : گییــَــجــَــك ؛ گئججك
ــــَــ ر: گئدر
مَـك : گئتمك ؛ سؤكمك
ـــَـــ و : گؤر َو ؛ سؤیلـه َ و ؛ ایشلــه َ و
گؤنده ر
بؤلوم لر:
دیل بیلگی سی
+0
68-آجئنماق: اوءزولمـــَـك.
69-كویچو(küyçü): گوپچو.
70-توتار:طاقت (داها یئریمه یه توتارئ یوخودو.) *توتارلئ : اساسلئ- مؤحكم: توتارلئ جواب، توتارلئ چوبوق.
71-آو : شیكار (آولاق: شیكار یری)
72-آغلاغان: چوخ آغلایان
73-آغئلانماق: زهرلنمك (مسموم اولماق)
74-آیین شایین : راحات. آرخایین (گئجه لر كوچه لرده آیین شایین گزدییم یرده بیردن بیره یاراسالار سالدئردئلار.......)
75-اَیلــَــندیرمك : باشئن قاتماق.
76-الكدن گئچیرمك: اله مك.
77-ال وئریشلی: اولان.
78-ال آشاغی=/ ال آچئق
79-avsanadan çıxartmaq/avsanaya düşmək
80-اؤتكون: كسرلی. (عاقئل عاقئلدان اؤتكون دور. سؤزو مجلیسلرده اوتكوندور)
81-اؤته بری: اویان بویان
82-اودوخماق: سؤز بوغازدا قالماق.-آجالماق (ایندی بشر آج قورت كیمی اودوخوب...«شهریار»)
83-اورتاق: شریكلی
84-ائورك سكسكه سی: ائورك قورخوسو.
85-اؤروش: اوتلاق
86-اوزی: سطح (اوزی ســَــل: سطحی)
87- ائلغئم :سراب
88-اوزلاشماق:تطبیق ائتمك-معین حاله گلمك. راضئلیغ حاله گلمك.( تاسارئم لار بیر بیری ایله اوزلاشمادئغی اوچون رد ائدیلدی-سؤزو ایشی ایله اوزلاشمئر.-بو ایشده یولداشلارئملا دانئشئب اونلاری اوزلاشدئرمام گركیر.)
89-اوزمان: بیلیجی
90-اؤزگون:(اؤزونه+) مخصوص (اؤزَل:خصوصی ؛اؤزجه: اؤزونون ) (چوخ خطا لار گؤردویو اوچون اؤزگون بیر تذكر آلدی)
«++گ()ن: بو اَك آد توره ر: جوشغون-بیلگین -اؤزگون-دورغون-چالئشقان-دوزگون-اؤلگون –ایتگین و....»
91-سئنئخماق: ضعیفلمك (آجلئقدان اَتین تؤكوب سئنئخئب.)
92-اویدورماق:قوندارماق؛اوخوتماق (چالئشماقلا ساعت لارئنی اویدور- صنعتینی علاقه نه اویدور- ینه یار شیرین دانئشئر منی اویدورور.)
93-اویناق: اویناغان ؛شوخ (نئجه اویناق بیر حالئم وارئدی....)
94-ایلك: بیرینجی (ایلكل: بیر )
95-ایلیق: سویوق ایستی آراسی (كلبیرین هاواسی ایلیق دی)
96-قورشاماق : قولتوغونا قارپئز وئرمك
99- قورغو قورماق : بیرینه نقشه چكمك
100- وئجه گلمك : گركمك (وئجینه آلماق ، نه وئجیمه ، وئجسیز)
102-وئریم : راندمان
103-وار ائتمك : ووجودا گتیرمك ، یاراتماق
104-واز آتماق : سئچراماق / قاطار سسیندن اولاغ ائوركوب واز آتئر قاچئر/ (واز گئچمك : باغئشلاماق ، واز: بارامادا یالین قات ایپك تئلی)
105-وئغال : یوغون آغاجدان كسیلمیش و نئویلرده ایشلنیلن
106-انفادان : بیلمدَ ن
107-قئسئتلی : آزجا /پوللارئ قئسئتلی اولماقئنا گؤره آز خشلیللر/
108-دَ ریشدیرمك : منظم حالدا ییغماق /گور چایین قئراخئندا داشلارئ بیر بیری اوسته دریشدیرمیشدیلر و گؤلمه جه دوزتمیشدیلر/
109-اوستوتونه گولمك : مسخری یه قویماق (اوستونه قویماق ، اوستونه تؤكولمك ، اوستونه ییخماق ،اوستونو آلماق (یاخالاماق) ، اوستونو آچماق ، اوستونو وورماماق)
110- له تاییر Lətayır : یامان یووز
111-توسپورtüspür : ؟؟؟/ قئز توسپور: قئز صوفــَــت/
112-سویوخه قالسئن! (قارغئش): میراثا قالسئن//
113-بوی (ظرف شكلینده) : اوزونو ، مدتی /عصیر بویو خالق ادبییاتئمئز ، ساحیل بویو داشلار/
114- بویا : رنگ ، خصوصیت / چوخ بویالارلا وئریلمیش بو یالانجی اثر هله ده اوسلو میللتیمیزی آلدادا بیلمیر!!/
115-بوینونا آلماق ، بوینونا دوشمك ، بوینونا قویماق، بوینوندا اولماق/بویون اولماق(بویونا آلماق ، ضامین اولماق)
116-جالاماق: بیر بیرینه باغلاماق، قارئشدئرماق (اریك آغاجی آلچا آغاجئنا آشلاماق / اؤزو واز گئچیب سنی آرخادان یولا جالادئ/ سؤزو سؤزه جالادئ) {جالانماق/}
117-توتوق وئرمه مك: گؤزه گؤرسنمه مك (بیر دؤنه لیك ایتیب هئچ ده توتوق وئرمه ییر.
118-اؤزونو مازاتا قویماق : ناز ائله مك.119-جئغئر : دار یول / قالئ ایره لنمسئنه ینی جئغئرلار ، ساچئن هؤرموش ایكی یانا داققاسئندان اتدن جئغئر تاپئلمئشدی/
120-جئرلاشماق : پیسلشمك / آغاج لارا پیس باخئلدئغئندا میوه لری جئرلاشئر/
121-یئر پزك : خیار
122-یان وئرمك (بیرینه) ،یان ائله مك (كناره ایته لمك)، یاندان چئخماق(بیردن گلمك)،یانئنا آلماق،یانئنا سالماق،یان باخماق، یانئنئ كسمك، بیر یانا چئخارتماق ..../ یان پئرتی : یناكی /یانجاق: گؤت
123-اؤز
1)اؤز خوشونا اولماق
2)اؤزوندن گئتمك : باییلماق
3)اؤزونو آپارماق : رفتار ، داورانئش مسئله لرینده اؤزونو ایداره ائتمك
4)اؤزونو اله سالماق : اؤزونو گیجلییه وورماق
5) اؤزونو گؤزلمك
124- بایدیرماق : موفته سینه ساتماق
125- اوشونمك : قورخماق ، یوكسونمك
126-al eyləmək =aldatmak
127-savurmak=göyə atmak-demək (yel qarı üz gözümüzə savurdu-ağzına gələni savurdu-hərifin ağacını sovdu/ beyni yap savrılıb)/
گؤنده ر
بؤلوم لر:
سؤزجوك